Yaklaşık 40.000 yıl önce bu gün ki Tayland topraklarında Hindu kültürü hakimdi. İnsanlar o zaman alışverişlerinde takas yöntemi kullanırlardı. Brahman etkisinin hakim olduğu bu dönemlerde, Çin ile ticareti teşvik etmek amacı ile, Güdeydoğu Asya’nın 7. en uzun nehrinin bulunduğu ve yaklaşık 39.000 kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahip olan Mekong Deltası’nda bir Hindu (Hindistan) krallığı kurulmuştur. Aynı zamanda bir liman kenti olan Krallık’ta Hindu modellerine dayalı gümüş sikkeler basılarak kullanılmaya başlanılmıştır.
İlk Güneydoğu Asya paraları olarak kullanılan gümüş sikkeler yerini 1. yüzyılda Hindistan’ın tedarikçisi olduğu, Roma-Hindu isimli altın ve gümüş sikkelere bırakmıştır. Ancak çeşitli ticaret açıkları ve ekonominin zayıflaması ile beraber bu metallerin ihracatı kesilmiş ve kaynak ihtiyacı nedeni ile arayışlar Güneydoğu Asya tarafına yönelmiştir. Bu yöneliş ile beraber Güneydoğu Asya’da Funan Krallığı gibi Krallıklar kurulup çeşitli ticaret ve yerleşim bölgeleri oluşmaya başlamıştır.
Funan döneminin sikkeleri 16. yüzyıl İngiltere'sinde kullanılan sikkelere oldukça benzerler. Dönemin sikkelerinde genellikle güneş ve ay motifleri kullanılmıştır. Yeni yapılan bu paralar zaman içinde günümüzde Burma ve Vietnam olarak bilinen bölgelerdeki Krallık, ticaret ve yaşam merkezlerine dağıtmış, kullanımı yaygınlaştırılmıştır.
Ancak 6. yüzyılda Funan Krallığı düşürülüp yerine Khmer İmparatorluğu (Dvaravati) kurulmuştur. Khmer İmparatorluğu bugün ki Laos, Tayland, Vietnam, Myanmar ve Malezya ülkelerinin topraklarında egemenlik kurmuştur. ( 802-1431 )
Güney Çin'de bulunan Yünnan kökenli oldukları düşünülen Taylar 10. yüzyıldan itibaren bölgeye göç etmeye başlamışlar ve 12. yüzyıl itibarıyla bölgede baskın nüfus olmuşlardır. Khmer İmparatorluğunun 13. yüzyılda zayıflamaya başlamasıyla birlikte bölgede çeşitli Tay şehir devletleri ortaya çıkmıştır.
1238 yılında kurulan Budist Sukhothai Krallığı ilk önemli Tayland devleti olarak kabul edilmektedir.
Banknot ve madeni paraların kabulünden önce Sukhothai Krallığı para olarak kil’den yapılmış sikkeler ve deniz kabukları kullanmaktaydı. Bu dönemin paraları kolay taşınabilmesi amacı ile bilezik yada yüzük şeklinde yapılıp, çeşitli motiflerle süslenirdi.
Sonraki dönemlerde ortaya çıkmış olan Siyam şehir devleti olan Ayutthaya Krallığı tarafından, Budist Sukhothai Krallığı işgal edilmiştir. Sukhothai krallığı'nın sona ermesiyle birlikte Siyam'ın başkenti Ayutthaya şehri olmuştur.
Ayutthaya Krallığı döneminde oldukça yüksek kaliteli, mermi şeklinde sikkeler üretilmiştir.
Yaklaşık 400 yıl süren bir refah döneminin ardından Ayutthaya şehri Burma'dan gelen istilacılar tarafından işgal edilmiş ve tamamiyle yakılıp yıkılmıştır. Ayutthaya'nın işgalinden sonra Kral Taksin kaybedilen toprakların büyük bölümünü geri alarak Thonburi Krallığını kurmuştur. ( 1768–1782 )
Bu dönem sikkelerinin ayırt edici en büyük özelliği Budist Wheel ve Chakri Hanedanı'nın sembollerinin sikkeler üzerinde kullanılmasıdır. Eski sikke birimlerinin geliştirilmesi ile günümüz Tayland para birimi olan Baht’ın ilk temelleri de bu dönemde atılmıştır. Oldukça basit bir sistemde oluşturulan yeni birimler ise şu şekilde sıralanmaktaydı;
Bia : 1/100 At değere sahip, Baht cinsinden 1/6400 değere sahipti ve deniz kabukları ile aynı değerde bir ticaret aracı olarak kullanılırdı.
Solot : 1/16 Fueang değere sahip, Baht cinsinden 1/128 değere sahipti.
At : 1/2 Fueang değere sahip, Baht cinsinden 1/64 değere sahipti ve 8 anlamına gelmekteydi.
Sio/pai : 1/4 Fueang değere sahip, Baht cinsinden 1/32 değere sahipti ve çeyrek anlamına gelmekteydi.
Sik : 1/2 Fueang değere sahip, Baht cinsinden 1/16 değere sahipti ve yarım anlamına gelmekteydi.
Fueang : 1/2 Baht değere sahip, Baht cinsinden yarım Baht değere sahipti.
Salueng : 1/4 Baht değere sahip, Baht cinsinden çeyrek Baht değere sahipti.
Mayong : 1/2 Baht değere sahip, Baht cinsinden yarım Baht değere sahipti.
Baht : 1 Baht değere sahipti.
Tamlueng : 4 Baht değere sahipti.
Chang : 20 Tamleung değere sahip, Baht cinsinden 80 Baht değere sahipti.
Basit kesirler ve katları ile oluşturulan bu yeni para birimleri 1897 yılına kadar kullanılmıştır.
Majesteleri Kral Mongkut döneminde ( 1851-1868 ) Tayland dış ülkelerle diplomatik ilişkiler kurmaya başlamış ve çeşitli refomların da yapılmasıyla beraber ülke Batı etkisine açılmıştır. Bu dönemde İngiliz ve İskoç tüccarların kullandığı düz tip sikkeler revaçtaydı. Bu ülkelerin sikkelerinden esinlenerek yapılan yeni düz sikkeler ilk kez Kral Mongkut zamanında kullanıma sunmuştur.
O zamanlarda sikke üretimi oldukça yavaş yapılabilmekte, bir günde sadece 240 sikke çıkartılabilmekteydi. Ülkedeki ticaretin artışı ile beraber ülke daha fazla paraya gereksinim duyuyordu. Bunun üzerine Kral Mongkut ülkede yabancı paraların kullanımını yasallaştıran bir kararname yayınlayarak yabancı paraların ülkede kullanılmasına olanak sağlamıştır.
1857 yılında, İngiltere Kraliçesi Victoria, Tayland’da para sıkıntısı olduğu haberini almış ve hediye olarak Kral Mongkut’a bir para basma makinesi göndermiştir. Makinenin kurulması ile beraber Tayland’da ilk paralar basılmaya başlanmıştır.
İlerleyen yıllarda para basma makinesinin kullanılamıyacak hale gelmesi nedeni ile Kral, İngiltere’den yeni para basma makinesi sipariş etmiştir. 1858 yılında Bangkok’a gelen yeni para basma makinesi faaliyete geçirilmiş ve tekrar para basımına başlanmıştır.
Majesteleri Kral Mongkut’un ardından tahta geçen Majesteleri Kral Çulalongkorn (Rama 5) döneminin 1902 yılında ilk kez kağıt para basımına başlanmıştır. Kağıt paraların basımı ile beraber Kral portreleri de paralar üzerinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu yüzden 1902 yılı kağıt paraların kullanımı için önemli bir dönüm noktası olmuştur.
1942 yılında kurulan Tayland bankası, dolaşımda olan banknot’ların ekonomi için yetersiz olmasından dolayı yeni banknot tasarımları yaptırmış ve kendi kontrolleri altında yeni paraların bastımlarını gerçekleştirerek modern Tayland banknot’larını piyasaya sürmüştür. 1942 yılından günümüze kadar olan süreçte Tayland parası’nın tasarım, basım ve dolaşıma sunulması Tayland Bankası tarafından gerçekleştirilmektedir.
Bir önceki yazımız Tayland Darphanesi hakkında bilgiler vermektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder